İzmir Körfezi’ndeki faylar mercek altında

Türkiye’nin en kapsamlı zelzele araştırma ve risk azaltma projelerini hayata geçiren İzmir Büyükşehir Belediyesi, 100 kilometre yarıçaplı alandaki kara ve deniz faylarını araştırıyor. İzmir kıyı şeridi boyunca 37 noktada sondaj yaparak örnek alan uzmanlar, İzmir’in nasıl bir sarsıntı tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu ortaya koyabilecek.

İzmir Büyükşehir Belediyesi 30 Ekim 2020 zelzelenin akabinde karada ve denizde başlattığı depremsellik araştırmasını sürdürüyor. ODTÜ Deniz Paleosismolojisi Araştırma grubu tarafından ODTÜ’ye ilişkin sondaj platformuyla Gümüldür’ün yaklaşık 2,5 kilometre açığında deniz tabanından karot örneği alınıyor. Sondaj çalışmaları tamamlandığında fayların geçmişte ürettiği zelzeleler hakkında bilgi elde edinilebilecek ve uzmanlar fayların gelecekte üreteceği sarsıntılar hakkında sağlıklı öngörülerde bulunabilecek.

Kara ve denizdeki tüm faylar araştırılıyor
İzmir Büyükşehir Belediyesi Sarsıntı Risk İdaresi ve Kentsel Düzgünleştirme Dairesi Lideri Banu Dayangaç, araştırmanın İzmir’i inançlı kent haline getirmek ve afet risklerini azaltmak için başlatılan en kıymetli projelerden biri olduğunu söyleyerek “Proje kapsamında depremsellik, tsunami ve taban araştırma çalışmaları devam ediyor. Bu projeyle kentimizi gelecekte etkileyebilecek tüm afet risklerini belirliyoruz. Aydın ve Manisa’yı da içine alan, İzmir’i muhtemel bir sarsıntıda etkileyebilecek 100 kilometre yarıçapında karada ve denizdeki tüm faylar araştırılacak. Bu proje, faylardan heyelanlara, tsunamiden tıbbi jeolojiye kadar birçok araştırmayı kapsıyor” dedi.

37 noktada sondaj
İzmir ve Kuşadası Körfezi’nde 37 noktadaki sondajların ehemmiyetini vurgulayan Dayangaç, “Denizden elde edilecek datalarla karadaki depremsellik bilgileri bütünleştirildiğinde, İzmir’in depremselliğini her boyutuyla anlamış ve modellemiş olacağız. Sarsıntı riskine karşı alınması gereken tedbirleri de belirlemiş olacağız” tabirlerini kullandı.

Fayların geçmişi araştırılıyor
Deniz Paleosismolojisi çalışma takımından Doç. Dr. Ulaş Avşar da İzmir’in etrafında hayli fazla faal fayın bulunduğunu anımsatarak “Şiddetli zelzele sarsıntıları deniz tabanındaki çökerlerde birtakım izler bırakıyor. Biz de karotlar boyunca izleri bulup tarihlendiriyoruz” dedi. Avşar fayların tarih boyunca aşikâr aralıklarla zelzele üretme potansiyeline sahip olduğunu söyleyerek “Örneğin Tuzla fayı 500-600 yılda bir zelzele üretiyor olabilir. Şayet 600 yılda bir zelzele üretiyorsa ve son sarsıntısını de 500 yıl evvel ürettiyse, önümüzdeki 100 yıl içerisinde yahut daha yakın bir vakitte Tuzla fayında bir zelzele bekleyebiliriz üzere yorumlara gideceğiz. Bu projenin birçok ayağı var. Bizim elde ettiğimiz sonuçlarla sismik tehlike tahlili dediğimiz öteki tahliller de çok daha sağlıklı yapılabilecek ve İzmir açısından yakın gelecekte nasıl bir zelzele tehl ikesiyle karşı karşıya olunduğunu uzmanlar çok daha sağlıklı biçimde değerlendirebilecek” dedi.

Tsunamiler tarihlendirilecek
Bundan sonraki evrede İzmir Körfezi’nin içerisinde çalışma yapacaklarını anlatan Ulaş Avşar, şunları söyledi: “Burada değerli karot lokasyonları var. İzmir merkezinin tam olarak ne kadar ve hangi tarihlerde sarsıntıya maruz kaldığını anlamaya çalışacağız. İzmir Körfezi içerisinde Tuzla Dalyanı, Çakalburnu Dalyanı’nda karotlar alınacak. Bunlardan da eski tsunami tarihlerini bulmaya çalışacağız. Tsunamileri tarihlendireceğiz. Ege Denizi’nin tsunamiye çok yatkın bir jeolojik yapıya sahip. Lakin yeteri kadar tarihî bilgi elimizde yok. Tarihî bilgilerin yetersiz olduğu yerlerde biz genelde jeolojik kayıtları elde etmeye çalışıyoruz. Tsunami dalgaları kıyıya yaklaştığında kıyının muhakkak bir kısmına denizden gereç getiriyor. Biz de kıyı alanlarda karot aldığımızda eski tsunamilerin denizden ne vakit gereç getirdiğine dair tarihlendirmeler yapabiliyoruz. Tsunamiler de ekseriyetle faylarl a bağlı olduğu için sistemli bir tekrarlanma aralığı yatkınlığı oluyor. Böylelikle hem zelzeleleri hem de tsunamileri birlikte pahalandırmak mümkün olacak. Sismik tehlike tahlili yapan hocalarımız çok sağlıklı yorumlar yapabilecek” dedi.

2024’te tamamlanacak
10 üniversiteden 43 bilim insanı ve 18 uzman mühendisin yer aldığı depremsellik araştırmasının 2024’te tamamlanması öngörülüyor. İzmir’de depremsellik araştırması yapılması ve taban davranış modelinin çıkarılması için İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, ODTÜ ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi ile protokol imzalanmıştı.

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı